Bệnh tay chân miệng là một hội chứng bệnh ở người do vi rút đường ruột họ Picornaviridae gây ra. Giống vi rút gây bệnh thường thấy nhất là vi rút Coxsackie A và vi rút Enterovirus 71 (EV-71).
Bệnh tay chân miệng khá phổ biến và thường xảy ra ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ; lây lan ở mức độ trung bình và lây trực triếp qua tiếp xúc với dịch nhầy, nước bọt hoặc phân của người bệnh.
Bệnh xuất hiện ở nhà trẻ hoặc trường mẫu giáo như những dịch bệnh nhỏ, thường là trong những tháng mùa thu và mùa hè. Thời gian ủ bệnh thường là từ 3 đến 7 ngày.
Người lớn hiếm khi bị bệnh tay chân miệng, nhưng những người bị suy giảm hệ miễn dịch thì rất dễ mắc bệnh. Bệnh tay chân miệng rất khó nhầm lẫn với bệnh lở mồm long móng, đây là bệnh ảnh hưởng đến cừu, gia súc, và heo, và không liên quan họ hàng gì với bệnh tay chân miệng cả (nhưng cũng do một loại vi rút họ Picornaviridae gây ra).
Triệu chứng và dấu hiệu của bệnh tay chân miệng
Các triệu chứng của bệnh tay chân miệng bao gồm:
- Sốt
- Nhức đầu
- Ói mửa
- Mệt mỏi
- Khó chịu
- Đau lan lỗ tai
- Đau họng
- Thương tổn đau rát ở miệng
- Phát ban không ngứa toàn thân, kèm theo sau đó là xuất hiện nhiều nốt mụn lở giộp nước trong lòng bàn tay và lòng bàn chân
- Loét miệng
- Mụn lở và giộp da có thể xuất hiện ở mông của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
- Trẻ sơ sinh và trẻ mới tập đi trở nên cáu kỉnh, khó chịu
- Biếng ăn
- Tiêu chảy
Thời kỳ ủ bệnh thường thấy (thời gian từ khi nhiễm bệnh và bắt đầu phát triệu chứng) là từ 3 đến 7 ngày.
Các triệu chứng ban đầu có thể là sốt thường kèm theo đau họng. Bé cũng có thể cảm thấy biếng ăn và khó chịu. Sau khi bị sốt từ 1 đến 2 ngày thì các nốt mụn lở đau rát (tổn thương) có thể xuất hiện trong miệng và/ hoặc cổ họng của bé.
Chứng phát ban có thể nhìn thấy rõ ở bàn tay, bàn chân, miệng, lưỡi, bên trong má và đôi khi cũng xuất hiện ở mông (nhưng thường thì ban nổi ở mông là do bệnh tiêu chảy gây ra.)
Điều trị bệnh tay chân miệng
Không có phương pháp điều trị đặc biệt gì cho bệnh tay chân miệng. Các triệu chứng riêng lẻ, như sốt và đau rát do lở loét có thể sử dụng thuốc để cảm thấy dễ chịu hơn.
Tay chân miệng là bệnh do vi rút gây ra phải phát triển một cách tự nhiên; nhiều bác sĩ không cho sử dụng thuốc đối với chứng bệnh này, trừ phi bệnh nhân bị nhiễm trùng nặng.
Trẻ lớn tuổi hơn, thanh thiếu niên, và người lớn bị bệnh thường rất nhẹ và kéo dài khoảng 1 tuần hoặc đôi khi lâu hơn. Thuốc hạ sốt cũng có tác dụng giúp làm hạ sốt cao. Việc tắm nước ấm cũng có thể làm hạ sốt.
Chỉ một số ít người mắc bệnh phải nhập viện, chủ yếu là do các biến chứng thần kinh gây nên (viêm não, viêm màng não, hoặc chứng liệt mềm cấp) hoặc phù nề phổi/ xuất huyết phổi.
Các biến chứng của bệnh tay chân miệng
- Các biến chứng do nhiễm vi rút gây bệnh tay chân miệng thường hiếm thấy, nhưng cũng có khả năng xảy ra, trong trường hợp này nên nhờ đến chăm sóc sức khỏe y tế.
- Viêm màng não vi rút hoặc viêm màng não vô trùng có thể hiếm khi xảy ra do mắc bệnh. Viêm màng não vi rút gây sốt, nhức đầu, vẹo cổ, hoặc đau lưng. Bệnh thường nhẹ và tự khỏi mà không cần điều trị gì, tuy nhiên, một số bệnh nhân có thể cần phải nhập viện một thời gian ngắn.
- Nhiều chứng bệnh nguy hiểm khác, như viêm não (sưng não) hoặc bại liệt do bệnh tay chân miệng gây ra thậm chí càng hiếm gặp hơn. Bệnh viêm não cũng có thể làm bệnh nhân tử vong.
- Đã có báo cáo về hiện tượng mất móng tay và mất móng chân hầu hết xảy ra ở trẻ bị bệnh tay chân miệng trong 4 tuần. Ở thời điểm này thì người ta không biết liệu tình trạng mất móng như đã báo cáo có phải là do bệnh gây nên hay không. Tuy nhiên, hiện tượng mất móng ấy cũng chỉ xảy ra tạm thời thôi và móng phát triển phục hồi lại mà không cần phải điều trị gì.