Con bạn có hay “mở máy phát thanh” từ lúc mới ngủ dậy và chỉ chịu ngừng khi đi ngủ không? Hay cháu thuộc dạng người trầm lặng? Cho dù cháu nghiêng về khuynh hướng nào, bạn đều có thể giúp thúc đẩy kỹ năng nói của trẻ.
Bạn có thể giúp gì cho cháu? Đầu tiên, hãy lắng nghe cháu nói một cách năng động. Nghĩa là bạn không chỉ lắng nghe những gì cháu nói mà cần đặt câu hỏi cho cháu, đưa ra lời bình luận và quan tâm đến cuộc đối thoại mà trong đó cháu có rất nhiều cơ hội để bày tỏ suy nghĩ.
Sau đây là một số trò chơi và hoạt động mà bạn có thể dùng để giúp cháu phát triển kỹ năng nói chuyện:
Dành cho các cháu thiên về thính giác
Hãy nói chuyện với cháu bất cứ khi nào bạn ở bên cháu
Kể cho cháu nghe những mẫu chuyện thú vị bạn đọc trên báo hoặc những chuyện vui bạn có được trong ngày làm việc hôm đó. Hoặc khi đi mua sắm cùng với cháu hãy kể cho cháu nghe những lần bạn cùng mẹ đi chợ khi còn nhỏ như chúng bây giờ.
Nhiều lúc bạn có cảm tưởng rằng trẻ không chú tâm đến câu chuyện bạn đang kể nhưng thật ra là có đấy và cũng đừng ngạc nhiên khi nghe con bạn lặp lại một điều gì bạn nói với một người khác. Và hãy nhớ rằng bắt chước là một cách học hỏi của trẻ nên hãy cẩn thận với lời nói của chính bạn.
Hỏi cháu những câu hỏi mở
Ví dụ như khi bạn hỏi “Hôm nay con đã làm gì ở trường?”, bạn sẽ nghe cháu kể lại chi tiết hơn là khi bạn hỏi những câu hỏi có hay không như: “Hôm nay ở trường con có vui không?”.
Nếu cháu trả lời chậm, bạn hãy hỏi “Hôm nay con đã học được những thí nghiệm khoa học nào?”.
Bạn hãy tạo cho cháu cơ hội tự kể lại những gì cháu đã làm và bạn hãy nhiệt tình lắng nghe. Cháu kể nhiều điều nhỏ nhặt nhưng tất cả những điều đó lại rất quan trọng đối với cháu và với bạn.
Bạn hãy ghi âm lại những lúc cháu hát hay kể chuyện
Trẻ ngạc nhiên và thích thú khi được thấy và được nghe giọng mình trong băng, “Giọng mình đó sao? Cũng hay đấy chứ!”.
Nhiều năm sau, bạn sẽ rất vui khi nhìn lại hình ảnh con mình ở lứa tuổi này. Hãy kể cho cháu nghe một câu chuyện cổ tích mà lúc nhỏ bạn rất thích, hay đưa cho cháu một quyển sách cũ mà hầu hết các trang đều bị quăn góc vì ngày trước bạn đã đọc nhiều lần và đọc lại cho cháu nghe.
Đây chính là thời điểm thích hợp để cháu học những từ mới. Nếu cháu đã từng được nghe một câu chuyện nhiều lần, hãy đọc lại cho cháu nghe chuyện đó, cố ý thay đổ i các chi tiết quan trọng để xem liệu cháu có phát hiện ra không.
Kể lại cuốn sách trẻ đã đọc
Bạn hãy yêu cầu cháu kể lại về cuốn sách cháu đã đọc sau bữa ăn tối hay khi gia đình quây quần bên nhau. Hãy gợi ý để con bạn tóm tắt nội dung quyển sách đó.
Các thành viên trong gia đình có thể đặt câu hỏi cho cháu và hỏi cháu những gì cháu thích hay không thích về quyển sách đó.
Nhờ con bạn đọc sách lớn tiếng
Bạn đã đọc sách cho cháu nghe 6 năm nay hay gần như thế. Bây giờ đến phiên cháu. Hãy tìm cho cháu những cuốn sách dễ đọc và không quá dài như vậy cháu sẽ không bị chán.
Dành cho các cháu thiên về thị giác
Thu video
Hãy thu băng video các bài đọc hay chuyện kể của con bạn. Để làm tăng thêm sự thú vị, hãy hóa trang cho cháu thành một nhân vật và đóng lại một cảnh trong câu chuyện đó.
Sau khi thu băng lại hãy ngồi xem lại cùng với cháu, để cháu tự nhận xét vai diễn của mình và tán dương khả năng diễn của cháu.
Đừng nói đi nói lại về một lỗi nhỏ hay một câu nói vấp của cháu. Hoạt động này sẽ giúp cháu cảm thấy thoải mái và tự nhiên hơn khi đứng trước đám đông, nhưng bạn đừng nên soạn sẵn cho cháu những lời cháu phải nói trước mọi người vì như vậy trẻ sẽ không tự nhiên và phản ứng của cháu không được sắc bén.
Khuyến khích mô tả
Khuyến khích cháu mô tả lại một băng video hay một chương trình tivi mà cháu đã xem. Những chương trình như Vườn cổ tích, Ngày xửa ngày xưa… rất phù hợp với bé.
Hãy để con bạn nói xem câu chuyện ấy nói về điều gì. Cháu đã đủ lớn để có thể tập trung không chỉ vào các tình tiết truyện mà còn vào các mâu thuẫn xảy ra trong chuyện.
Ví dụ, hãy hỏi cháu xem tại sao nhân vật chính lại bị điên hay buồn bã, và lắng nghe ý kiến của cháu.
Dành cho các cháu thiên về thế giới tự nhiên
Đưa trẻ đi dạo nhiều
Đưa cháu đi dạo để ngắm cảnh thiên nhiên, tổ chức những chuyến đi biển hay đi dã ngoại. Bạn nên mang theo một cái hộp để có thể thu nhặt một kho báu riêng cho con bạn như vỏ sò, những hòn đá, những chiếc lá đủ màu…
Khi trở về nhà, hãy để cháu kể lại từng điều một cho cả gia đình nghe như màu sắc, hình dạng, kích thước, chức năng của từng đồ vật và cháu đã tìm thấy nó ở đâu. Gợi ý cho trẻ thực hiện một bộ sưu tập về thiên nhiên.
Tổ chức diễn kịch gia đình
Bạn có thể cùng với mọi người trong nhà viết một vở kịch ngắn – thực tế hoặc hư cấu – để cả gia đình cùng diễn. Hãy để con bạn làm đạo diễn hay người hướng dẫn. Bạn có thể ghi âm hay quay video buổi diễn.
Hãy đọc chính tả cho cháu viết
Đầu tiên, yêu cầu trẻ kể một câu chuyện ngắn mà trẻ tâm đắc nhất, nếu cháu bỏ sót những chi tiết quan trọng, hãy nói rằng bạn không hiểu và đề nghị cháu kể rõ hơn.
Sau đó cho bé viết tóm tắt và vẽ lại các bức tranh minh họa cho câu chuyện và dùng chúng để làm thành một quyển sách.
Xem thêm: 5 cách đơn giản giúp trẻ nhanh biết nói